Hội chứng ảo tưởng sức mạnh: Người yếu kém, hay kết luận sai lại càng dễ lầm tưởng về khả năng siêu việt của bản thân?

Hoi Chung Ao Tuong Suc Manh Nguoi Yeu Kem Hay Ket Luan Sai Lai Cang De Lam Tuong Ve Kha Nang Sieu Viet Cua Ban Than 2.jpg
Khi bạn nghĩ mình đã biết hết mọi điều nhưng thực ra bạn chẳng biết gì cả, bạn chỉ đang ảo tưởng mà thôi.

Vào một ngày đẹp trời năm 1995, một người đàn ông trung niên đã đột nhập vào 2 nhà băng tại Pittsburgh cướp giữa ban ngày. Ông ta không đeo mặt nạ hay dùng bất cứ dụng cụ nào để cải trang cả. Ông ta thậm chí còn mỉm cười vào camera giám sát trước khi bước vào mỗi nhà băng.

Đêm muộn hôm đó, cảnh sát đã đến bắt giữ McArthur Wheeler và ông này tỏ rõ thái độ ngạc nhiên. Khi cảnh sát cho ông xem đoạn băng quay lại trong ngân hàng, Wheeler đã không tin vào mắt mình.

Wheeler lẩm bẩm: “Nhưng tôi có bôi nước chanh lên mặt cơ mà”.

Rõ ràng Wheeler đã cho rằng việc bôi nước chanh lên mặt có thể giúp mình tàng hình trước máy quay camera. Ông nghĩ rằng, nước chanh được sử dụng như một loại mực tàng hình, chỉ cần không đến gần lửa thì ông ta đã hoàn toàn vô hình.

Sau đó, cảnh sát kết luận rằng Wheeler không điên hay phê thuốc mà chỉ đơn giản là ông ta ảo tưởng một cách tai hại.

Câu chuyện này đã thu hút sự chú ý của giáo sư tâm lý học David Dunning của Đại học Cornell và Justin Kruger, một sinh viên đã tốt nghiệp của ông. Họ chỉ ra rằng: Khi đa số mọi người muốn được phô diễn khả năng của họ trên nhiều lĩnh vực thì có một số người lại hay lầm tưởng khả năng của mình siêu việt hơn mức thực tế. Triệu chứng ảo tưởng sức mạnh này, sau này được gọi là “Hiệu ứng Dunning-Kruger” thể hiện xu hướng tự phóng đại khả năng của mình.

Hội chứng ảo tưởng sức mạnh: Người yếu kém, hay kết luận sai lại càng dễ lầm tưởng về khả năng siêu việt của bản thân?

Để điều tra về hiện tượng này, Dunning và Kruger đã tiến hành vài thí nghiệm. Trong đó, họ đã hỏi các sinh viên một tập hợp các câu hỏi về ngữ pháp, logic và các câu đùa. Sau đó đề nghị mỗi sinh viên tự ước lượng số điểm của mình cũng như thứ hạng của họ sẽ đạt được sau khi hoàn thành. Thật thú vị là những sinh viên đạt điểm rất thấp lại đánh giá quá cao kết quả mình đạt được khá nhiều lần. Còn những sinh viên cho rằng mình không đời nào đạt đến thứ hạng cao lại thể hiện tốt hơn rất nhiều so với 2/3 số sinh viên còn lại.

Tuy nhiên hiệu ứng ảo tưởng sức mạnh không chỉ tồn tại trong lớp học, nó còn xuất hiện trong cuộc sống ngày thường. Hai nhà nghiên cứu rời phòng thí nghiệm và đi đến một thị trấn được phép sử dụng súng, họ hỏi những người chơi súng về cách sử dụng an toàn. Cũng giống như những gì đã phát hiện được, những người ít trả lời đúng nhất lại đánh giá quá cao hiểu biết của mình về loại vũ khí này.

Bên cạnh những hiểu biết thông thường, hiệu ứng Dunning-Kruger cũng thường được thấy ở chứng tự phóng đại những khả năng cá nhân khác. Nếu bạn xem một chương trình tìm kiếm tài năng trên truyền hình, bạn sẽ thấy nhiều thí sinh cảm thấy shock tột độ khi bị ban giám khảo từ chối. Chúng ta có thể thấy điều này khá buồn cười, nhưng những người này đơn giản là không nhận thức được những ảo tưởng hão huyền đã dẫn họ đi xa đến đâu.

Đương nhiên, rất dễ để một người tự đáng giá cao bản thân mình. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy rằng 80% tài xế đánh giá họ ở trên mức tiêu chuẩn trung bình, một số liệu không thể đạt được. Các xu hướng tương tự cũng được phát hiện khi người ta xếp hạng mức độ tương đối nổi tiếng và mức độ hiểu biết chung.

Hội chứng ảo tưởng sức mạnh: Người yếu kém, hay kết luận sai lại càng dễ lầm tưởng về khả năng siêu việt của bản thân?

Trong một nghiên cứu với các sinh viên khác, những sinh viên giỏi có thể dự đoán kết quả trong những bài thi sắp tới khi được biết điểm và phổ điểm của những bài thi trong quá khứ. Tuy nhiên, những sinh viên kém thì chẳng có sự cải thiện nào dù đã được phản hồi nhiều lần về những lỗi hay gặp phải. Thay vì cảm thấy bối rối hay thận trọng với các lỗi đã có, những người yếu kém lại luôn khăng khăng rằng cách của họ là đúng. Charles Darwin từng viết trong cuốn The Descent of Man: “Không phải kiến thức, tự tin mới là cái được sinh ra từ những lần làm ngơ bỏ ngoài tai.”

Thật thú vị là những người thật sự thông minh lại thường bị sai trong việc tự đánh giá chính xác khả năng của mình. Trong khi những học sinh chỉ đạt điểm D hay F đánh giá quá cao bản thân thì học sinh hạng A lại hay đánh giá thấp khả năng của họ. Trong nghiên cứu của Dunning và Kruger, họ đã phát hiện thấy những sinh viên thể hiện tốt, điểm số thường ở top đầu cũng hay đánh giá thấp năng lực tương đối. Những học sinh này cho rằng nếu các bài kiểm tra nhận biết dễ với họ thì chúng cũng sẽ dễ, thậm chí là dễ hơn đối với tất cả mọi người. Đây được gọi là “triệu chứng mạo danh”, khi những người giỏi không nhận thức được tài năng của mình và cho rằng những người khác cũng có khả năng tương tự.

Đôi khi chúng ta cố gắng mọi điều để mong chờ các kết quả tốt đẹp, nhưng đôi lúc, cách tiếp cận của chúng ta lại không hoàn hảo, vớ vẩn và thậm chí ngu ngốc. Điều chúng ta có thể học được từ đây là đừng để bị đánh lừa bởi ảo tưởng, hãy học cách định giá chính xác khả năng của bản thân mình.

Tận hưởng cái Tết gọn nhẹ

Tin Tổng hợp

Để “đủ đầy” trong mùa tết, rất cần các kỹ năng quản lý chi tiêu của người tay hòm chìa...

Xem tiếp

Ý Tưởng Việt đồng hành cùng tân sinh viên khoa Tâm lý học – trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh

Tin Hoạt động Tin Tổng hợp

Hòa chung không khí hân hoan, hứng khởi của năm học mới, chiều ngày 12.10.2022 vừa qua, Ý Tưởng Việt...

Xem tiếp

Bất cứ khi nào bạn cảm thấy chán nản hãy ghi nhớ 8 điều này

Tin Tổng hợp

Có những loại khó khăn khiến ta bị tổn thương, nhưng đồng thời cũng giúp ta thay đổi và trưởng...

Xem tiếp

7 Cách giúp bạn thư giãn và giảm stress

Tin Tổng hợp

Với 7 lời khuyên dưới đây sẽ phần nào giúp bạn bớt căng thẳng mệt mỏi và tìm được cách...

Xem tiếp

Những điều bạn cần biết về Stress

Tin Tổng hợp

Stress là phản ứng của cơ thể trước bất cứ một yêu cầu, áp lực hay một yếu tố tác...

Xem tiếp

GS.TS Huỳnh Văn Sơn: Sẽ có nhiều hệ lụy nếu phụ nữ không phản kháng trước lời nói bông đùa

Tin Tổng hợp

Chuyên gia tâm lý, GS.TS Huỳnh Văn Sơn (Hiệu trưởng Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh) nêu quan...

Xem tiếp

Đừng bỏ mặc con trẻ với mạng xã hội! Hãy đồng hành, trải nghiệm cùng con!

Tin Tổng hợp

Điều quan trọng nhất chính là giáo dục. Cải cách giáo dục làm sao để trang bị cho trẻ những...

Xem tiếp

SELF HARM – Hội chứng Tự hại: Khi người ta nhầm tưởng những đau đớn thể xác là sự chữa lành

Tin Tổng hợp

“Self – Harm” hay còn được gọi là hội chứng tự hại. Người mắc hội chứng tâm lý này có...

Xem tiếp

BURNOUT – Hội chứng “cháy sạch” nơi công sở và cách để “chữa cháy”

Tin Tổng hợp

Hội chứng burnout (Burnout syndrome) là một thuật ngữ tâm lý, nó miêu tả tình trạng kiệt quệ, mệt mỏi...

Xem tiếp

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Messenger